فیوز برق از دسته تجهیزاتی است که برای محافظت از مصرف‌کننده‌های الکتریکی در برابر تنش‌ها و نوسانات جریان برق مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ این وسیله دارای انواع متعددی است و مصرف آن به عنوان یک وسیله ضروری و پرکاربرد در صنعت برق مرسوم است. ضرورت استفاده از فیوز برق در افزایش قابلیت کنترل جریان الکتریکی خود را نشان می‌دهد؛ به گونه‌ای که اگر در یک مدار الکتریکی و در یک فضای مشخص نیاز به ثبات جریان و حفظ آن در محدوده یک جریان معین و استاندارد باشد؛ استفاده از انواع فیوز برق حتمی است. بر این اساس فیوزهای برق جز ابزارهای ایمنی و حفاظتی محسوب میشوند.
فیوزهای برق از یک رشته یا نوار نازک فلزی ساخته شده‌اند که به صورت سری در مدار الکتریکی قرار داده میشوند و در حالتی‌که دمای مدار الکتریکی افزایش پیدا کند؛ جریان برق را قطع می‌کنند که در اصطلاح عامیانه به این حالت پریدن فیوز گفته می‌شود. فیوزها دارای انواع بسیار متنوعی با توجه به نوع کاربری خود هستند و فاکتورهایی همچون نوع محصول، تعداد پل، شدت جریان نامی و نوع کاربری بر قیمت آن‌ها تاثیر می‌گذارد.
انواع فیوز از نظر سرعت عملکرد
در حال حاضر اگر بخواهید که هر ورق از تاریخ را بگردید نمی‌توانید اطلاعات دقیقی درباره زمان ابداع و اختراع انواع چراغ پروژکتور پیدا کنید. به همین دلیل نمی‌توان به‌صورت کاملاً دقیق به بررسی تاریخچه این محصول پرداخت؛ اما اطلاعات ناقص مختلفی درباره این محصول در دست است.
خوشبختانه اولین استفاده رسمی از چراغ پروژکتور در جامعه ثبت شده است. ما با استناد به همین تاریخ می‌توانیم به‌صورت کاملاً تقریبی زمان ابداع و خلق شدن انواع چراغ پروژکتور را حدس زده و بر آن استناد کنیم. طبق وقایع تاریخی اولین استفاده از چراغ پروژکتور در بازی فوتبال بوده است.
تقریباً در سال 1878 بود که مسئولین استادیوم برای برگذاری یک بازی حساس و جذاب در شب از انواع پروژکتور برای تامین روشنایی استادیوم استفاده کردند. اگر بخواهیم به این تاریخ استناد کنیم نشان می‌دهد که بیش از 130 سال است که مردم در حال استفاده از پروژکتور هستند.
سازندگان برای ساخت اولین پروژکتور دنیا از آینه‌ها استفاده کرده‌اند. در حال حاضر نیز می‌توانید مشاهده کنید که دورتادور لامپ پروژکتور را آینه‌های مختلف احاطه کرده است. علاوه‌برآن یک عدد عدسی درون ساخت پروژکتور استفاده شده است تا بتواند نور تولیدی را متمرکز کرده و مساحت بیشتری از مکان موردنظر شما را روشن نگه دارد.
انواع فیوز از نظر شکل ساختاری
از نقطه نظر ظاهر فیزیکی و شکل ساختاری؛ انواع فیوزهای برق به سه دسته ذیل قابل تقسیم‌بندی هستند:
- فیوز فشنگی: در ساختار این نوع از انواع فیوز برق یک قطعه خاص تعبیه شده است که به هنگام افزایش جریان و دمای مدار؛ ذوب شده و جریان برق را قطع می‌کند. از این حیث فیوزهای فشنگی را فیوزهای ذوب شونده نیز می‌گویند.
- فیوز تیغه‌ای: این دسته از فیوزهای برق بیشتر برای حفاظت از دستگاه‌های الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از ویژگی‌های دیگر فیوزهای تیغه‌ای که به فیوزهای کاردی نیز شهرت دارند؛ می‌توان به سرعت و قدرت بالا در قطع جریان برق و قیمت مناسب آن‌ها اشاره کرد.
- فیوز مینیاتوری: از این نوع از انواع فیوز بیشتر در سیم‌کشی برق ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ از ویژگی‌های این دسته از انواع فیوز برق می‌توان به سطح بالای محافظت از مدار الکتریکی در برابر نوسانات جریان برق و اتصال کوتاه اشاره کرد. فیوزهای مینیاتوری از متداول‌ترین و پرکاربردترین انواع فیوزهای برقی محسوب میشوند.
مشاهده و خرید محصولات موجود در آبتین الکتریک با ضمانت و کیفیت
انواع فیوز مینیاتوری
همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد در صنایع الکتریکی استفاده از فیوزهای برق مینیاتوری در سیم‌کشی منازل، مراکز تجاری و صنعتی بسیار مرسوم است. از مزایای این دسته از انواع فیوز برق که باعث گسترش استفاده از آن‌ها شده است باید به کارایی مناسب، قدرت بالا در حفاظت از مدار الکتریکی، تنوع مدل‌ها و سایزهای آن اشاره کرد. فیوزهای مینیاتوری دارای انواع مختلفی هستند که بر اساس دو عامل مهم نوع تیپ فیوز و تعداد پل فیوز تقسیم‌بندی میشوند.
نوع تیپ فیوز
از این حیث فیوزهای مینیاتوری دارای تیپ‌های ذیل هستند که هر کدام ویژگی‌های ساختاری و کاربردی خود را دارند:
- تیپ B: این دسته از فیوزهای مینیاتوری در دسته فیوزهای تندکار قرار داده میشوند که از آن‌ها در سیستم‌های روشنایی ساختمان و سیم‌کشی برق تجهیزات داخلی و خانگی بیشتر استفاده می‌شود. این دسته از انواع فیوز قادر هستند که 5-3 برابر بیشتر از توان خود جریان الکتریکی را تحمل نمایند.
- تیپ C: استفاده از این دسته از فیوزهای برق در موتور کولر گازی و پمپ خانگی مرسوم است. لازم به ذکر است که عمده مصرف این تیپ بیشتر در مصارف خانگی است.
- تیپ D: این دسته از فیوزها بیشتر کاربرد صنعتی دارند و در برابر جریان الکتریکی بسیار بالای صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- تیپ :K از این نوع از فیوزهای برق بیشتر در مدارهای برق صنعتی و در موتورهای پرقدرت برق استفاده می‌شود.
- تیپ Z : این تیپ از فیوزهای برق مینیاتوری از حساسیت بالایی نسبت به انواع دیگر برخوردار بوده و از همین جهت استفاده از آن در مدارات الکتریکی نیمه هادی متداول است.
تعداد پل فیوز
بر اساس تعداد پل؛ فیوزهای مینیاتوری دارای انواع متعدد ذیل هستند:
- تک پل: این فیوز برای اتصال به برق تک فاز مناسب است.
- دو پل: این فیوز دارای قابلیت اتصال به سیم فاز و نول است.
- سه پل: این فیوز برای اتصال به برق سه فاز بدون نول مناسب است.
- سه پل نول دار: این فیوز برای اتصال به برق سه فاز دارای نول طراحی شده است.
- چهار پل: این فیوز دارای یک پل برای محافظت از سیم نول است.
کاربرد فیوز برق
تصور مدار الکتریکی و سیم‌کشی برق ساختمانی یا صنعتی بدون استفاده از انواع فیوز برق تقریبا غیر ممکن است. زیرا همان‌طور که پیش‌تر هم در همین مقاله اشاره شد؛ فیوز برق در واقع یک قطعه امنیتی در سیستم‌های الکتریکی محسوب می‌شود. لذا فیوزهای برق در ایجاد این احساس امنیت نقش موثری ایفا می‌کنند. همچنین بدون فیوز؛ امکان کنترل و مدیریت مدار الکتریکی به شیوه بهینه ممکن نخواهد شد. مهم‌ترین دلیل استفاده از فیوز برق این است که استفاده از آن تحمیل شدت جریان بالاتر از توان مدار الکتریکی را بر آن متوقف می‌کند؛ لذا از بروز خطرات و خسارات موجود در حوزه برق به شدت جلوگیری می‌کند.
چرا باید از فیوز در سیم کشی برق ساختمان استفاده کرد؟
استفاده از انواع فیوز به دلیل نقش آن در مدارهای الکتریکی اهمیت زیادی دارد و هرگز قابل چشم پوشی نیست. این اهمیت به دو دلیل ذیل قابل بررسی است:
- محافظت از مدار در مقابل اضافه بار: اضافه بارها در مدارات الکتریکی جز دسته عوامل مخرب افزایش جریان الکتریکی محسوب میشوند. در صورت نبودن انواع فیوز در مسیر مدار الکتریکی؛ جان انسان‌ها و عمر مفید تجهیزات الکتریکی در معرض تهدید جدی قرار خواهد گرفت.
استفاده از انواع فیوز به دلیل نقش آن در مدارهای الکتریکی اهمیت زیادی دارد و هرگز قابل چشم پوشی نیست. این اهمیت به دو دلیل ذیل قابل بررسی است:
- محافظت از مدار در مقابل اضافه بار: اضافه بارها در مدارات الکتریکی جز دسته عوامل مخرب افزایش جریان الکتریکی محسوب میشوند. در صورت نبودن انواع فیوز در مسیر مدار الکتریکی؛ جان انسان‌ها و عمر مفید تجهیزات الکتریکی در معرض تهدید جدی قرار خواهد گرفت.
- محافظت از مدار در برابر اتصال کوتاه: اتصال کوتاه به دلیل کاهش مقاومت یا مقاومت کم در مدار الکتریکی بروز کرده و نوعی اضافه جریان الکتریکی محسوب می‌شود. به این دلیل که با کاهش میزان مقاومت الکتریکی؛ میزان جریان الکتریکی به شدت افزایش می‌یابد و در صورت عدم وجود فیوزهای برق آسیب‌های آن به شدت جبران ناپذیر خواهد بود.
نکات مهم در انتخاب فیوز برق ساختمان
از فاکتورهای مهم در زمان انتخاب انواع فیوز برق مناسب در زمان خرید باید به موارد ذیل اشاره کرد:
- انتخاب نوع فیوز برق بر اساس نوع مدار الکتریکی؛ مثلا فیوزهای مینیاتوری تیپ B در مدارهای روشنایی، تیپ C برای کاربران خانگی پر مصرف و تیپ D در سیستم‌های تهویه مطبوع کاربرد بیشتری دارند.
- توجه به انتخاب فیوز دارای درجه ولتاژ برابر یا بیشتر از ولتاژ مدار الکتریکی
- توجه به برابری تعداد پل‌های فیوز با تعداد مدارهای الکتریکی مثلا فیوز تک پل مناسب برای مدار تک فاز است.
- توجه به درجه جریان اتصال کوتاه؛ به گونه‌ای که برابر یا بیشتر از جریان کوتاهی باشد که امکان دارد در مدار اتفاق بیفتد.
سخن پایانی
در این مقاله تلاش کردیم در مورد انواع فیوزهای برق، نوع کاربری و استفاده مناسب از آن‌ها مطالبی را برای آگاهی بیشتر کاربران ارائه دهیم. همان‌طور که اشاره شد توجه به اهمیت تناسب انواع فیوز برق با نوع کاربری آن‌ها بسیار قابل توجه بوده؛ تا به حدی که عدم در نظرگیری این فاکتورها می‌تواند خطراتی همچون برق‌گرفتگی، آتش‌سوزی و خسارات سنگین به تجهیزات و وسایل برقی را به همراه داشته باشد. در پایان متذکر می‌شویم که برای خرید فیوز مناسب؛ نیاز به تخمین حداکثر احتمالی میزان جریان اتصال کوتاه و شدت جریان مدار است که افراد عادی قادر به محاسبه آن نیستند و لازم است که از یک متخصص برق در این زمینه مشاوره گرفته شود.
تاریخ انتشار : 1402/07/12
